Jest to złożony proces zachodzący w układzie nerwowym każdego człowieka. Polega on na prawidłowym odbiorze bodźców ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego, właściwym ich przekazywaniu do ośrodkowego układu nerwowego (mózgu). Następnie organizacji i interpretacji dostarczonych sygnałów tak, by mogły być wykorzystane w celowym działaniu naszego organizmu.
Wszystkie informacje ze środowiska zewnętrznego, jak i z wnętrza naszego ciała odbierane są przez receptory układów zmysłowych, takich jak:
- układ dotykowy – którego receptory umieszczone w skórze pozwalają nam czuć dotyk, ucisk, ból, ciepło i zimno
- układ proprioceptywny – którego receptory umieszczone w ścięgnach i mięśniach informują nasz mózg o położeniu poszczególnych części naszego ciała oraz o wykonywanych ruchach
- układ przedsionkowy – którego receptory umieszczone w uchu wewnętrznym, dają nam informacje o ruchu i pozycji głowy w przestrzeni. Dzięki nim utrzymujemy równowagę
- a także zmysły węchu, smaku, wzroku i słuchu
Prawidłowe funkcjonowanie powyższych układów i właściwa integracja sensomotoryczna jest podstawą prawidłowego rozwoju psychoruchowego dziecka.
Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?
Jest to nieprawidłowe działanie układu nerwowego zaburzające lub uniemożliwiające prawidłowy rozwój i funkcjonowanie dziecka. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego mogą być bardzo zróżnicowane i dotyczyć jednego bądź wielu układów zmysłowych opisanych powyżej. Wyróżnia się kilka rodzajów zaburzeń, a lista możliwych objawów jest bardzo długa. Dla zobrazowania problemu przedstawiamy najczęściej występujące wzorce zachowań towarzyszące zaburzeniom integracji sensorycznej:
- Dziecko unika wrażeń sensorycznych: źle reaguje na dotyk, nie lubi być przytulane, na placu zabaw nie lubi się wspinać czy huśtać. Źle się czuje w zatłoczonych miejscach, gdzie panuje zbyt duży chaos. Preferuje zabawy statyczne, nie lubi uczyć się i próbować nowych aktywności, nie lubi zabaw w piasku, prac plastycznych czy zabawy lepkimi materiałami. Często bywa nadmiernie pobudzone lub wyciszone. Lubi jeść tylko pokarmy o określonej konsystencji czy zapachu.
- Dziecko poszukuje wrażeń sensorycznych: jest bardzo aktywne ruchowo, „nigdy się nie męczy”, często się potyka, uderza o przedmioty, ale ma słabą reakcje na ból. Na placu zabaw wspina się wysoko, dużo skacze kreci się i huśta bez objawów dyskomfortu. Lubi być ściskane mocno przytulane. Lubi głośne dźwięki.
- Dziecko ma obniżone umiejętności w zakresie: samoobsługi (trudności z zapinaniem guzików, ubieraniem się, posługiwaniem się łyżką czy widelcem), czynności manualnych (rysowanie, pisanie, zabawy plastyczne), motoryki dużej (gra w piłkę, skakanie, wspinanie się), równowagi, naśladowania ruchu i koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Dla kogo terapia Integracji Sensorycznej?
Pierwotnie metoda została opracowana dla dzieci w normie intelektualnej z problemami w uczeniu się (dysleksja, dysgrafia, obniżona koncentracja uwagi). Jednak obecnie uważa się, iż deficyty Integracji Sensorycznej mogą współwystępować z innymi schorzeniami. Dlatego też terapią z wykorzystaniem elementów integracji sensorycznej obejmuje się także dzieci z:
- autyzmem i zaburzeniami ze spektrum autyzmu
- mózgowym porażeniem dziecięcym
- opóźnieniem rozwoju psychoruchowego
- schorzeniami i zespołami genetycznymi